(Westland, 10 mei 2023). Raadsleden hebben het recht, meer nog de plicht, om het gemeentebestuur soms lastig te bevragen. Er zijn er die dat slechts doen over hun politieke specialisatie of de eigen kern waar ze wonen. Anderen laten zich frequenter horen, een enkeling vraagt zelfs iedere dag.
Ze doen dat ook als achterban of kiezer probleempjes hebben. Een raadslid is vaak blij als hij kan helpen maar ziet het ook als een pr-middel om te vertellen hoe goed hij wel is, hoe warm zijn contacten met het volk zijn en hoe hij bijdraagt aan een beter Westland. Er zijn ook raadsleden die gewoon toegeven dat de extra publiciteit het allerbelangrijkste is.
Opgelost
Toen Westland nog een keten van onafhankelijke dorpen was, ging een raadslid belet vragen – zo heette dat – en onderdanig een bakkie doen bij een, nog in driedelig pak geklede, wethouder. Dan werd het probleem besproken en door de bestuurder opgelost. Aan dit soort successen heeft menig wethouder of raadslid een eigen straatnaam te danken. Soms een plein.
Toen de gemeenten groter werden, werden zulke zaken opgelost door ambtenaren bij wie de raadsleden even binnen wipten. Inmiddels is alles groter, bureaucratischer en zeker niet beter geworden. En zijn er nu formele regels, ook omdat mondelinge contacten wel eens dreigden uit te lopen op ‘effe regelen’.
Politiek misbruikt
Naarmate de politiek polariseerde raakten ambtenaren nogal eens in de problemen omdat hun antwoorden politiek werden misbruikt. Daarna verboden sommige wethouders hun ambtenaren om zonder hun medeweten vragende raadsleden te ontvangen. Zeker die van de oppositie.
Nu is bijna alles vastgelegd in de Gemeentewet. Die geeft raadsleden onder meer als wapen de schriftelijke artikel 42-vraag en de geagendeerde rondvraag. Daarmee kan elk raadslid vrijwel ongelimiteerd wethouders over allerlei bevragen. Dat lijkt positief maar het antwoord kan soms (heel) lang op zich laten wachten. En moet het raadslid maar hopen dat er iets concreets uitkomt. Voor dat stukkie in de krant.
Kluitjes
Wethouders, politiek soms ook niet van de domme, hebben inmiddels handenvol kluitjes paraat waarmee ze de schriftelijke vragensteller in het riet sturen. Soms doen ze dat arrogant door drie keer ‘ja’, een keer ‘nee’ en mogelijk ook ‘nog niet’ te antwoorden. Dan wordt zo’n democratisch mes wel erg snel bot.
Niet zo lang geleden is een vragenuurtje tijdens de gemeenteraad ingesteld voor actuele vragen. Maar dat werd even snel weer om het leven gebracht omdat de burgemeester als raadsvoorzitter zonder uitleg mag besluiten of de vragen actueel genoeg zijn om een agendaplekje te krijgen. Dat werkte dus ook niet.
Trendy
Waarschijnlijk is daardoor de ‘oudere’ rondvraag weer trendy geworden. Sinds januari waren dat er al meer dan zeventig! Daarmee is elk onderwerp op de agenda van een commissie- en raadsvergadering te zetten. Wel met een beperking: na de eerste beantwoording mag je als vragensteller maar één keer nog iets vragen. Andere raadsleden niet. En natuurlijk zijn er alweer slimme wethouders die hun antwoord inhoudsloos larderen met ‘We zijn er mee bezig’ en ‘Het komt binnenkort aan de orde’. En die dat schaamteloos herhalen bij die ene aanvullende vraag..
Ook de vragenstellers gebruiken nu trucjes en sturen dan over één onderwerp gewoon drie vragen in. Zodat ze drie keer het woord kunnen voeren, drie keer een antwoord verwachten en dan maar weer hopen op een duidelijk(er) antwoord.
Inflatoir
Nu ook de rondvragen een inflatoir karakter hebben gekregen is het tijd om een nieuw initiatief te bedenken waarbij vragenstellers en beantwoorders hun al zo lang beloofde openheid en transparantie echt diepgang gaan geven. Om te beginnen, gewoon via Google de betekenis en synoniemen van die begrippen eens goed nalezen. En in je hoofd stampen.
En daarna boetes opleggen voor hele domme vragen en dito antwoorden die op het grensje van leugenachtigheid liggen. Of toch, zoals vroeger, gewoon weer bilaterale bakkies doen met een, nu witgesneakerde, bestuurder?
Nadeel is wel dat we dan in de toekomst vastzitten aan de Cor van der Markstraat, de Michiel Ferwerdasteeg en het Barend Romboutplein. Of de Peter Duijsensweg. Er zijn Westlanders die die laatste nu al willen.
Rien van den Anker
Peter Duijsensweg? Klopt dat echt?
Overzichtelijk stuk. En maar roepen dat openheid en transparantie belangrijk zijn. Maar niet voor henzelf.
Wat zou die papierwinkel niet allemaal kosten?
Die Duijsens is vrijwel zeker degene die iedere dag vragen stelt. Ook rondvragen. Kan die man geen betere hobby beginnen?
Wethouder zijn vaak helemaal niet zo slim in dit soort zaken. Het zijn vaak de ambtenaren die de beantwoording doen. En je kunt merken welke raadsleden ze serieus nemen.
Nieuwkomer in deze materie zijn de burgerraden. Ingesteld om de grote existentiële vragen te kunnen beantwoorden. Daarin moeten nog hobbels worden genomen (die trouwens in elk beginnend parkoers zitten), maar er is ook literatuur over, zodat fouten niet twee keer hoeven worden gemaakt. Voor zover ik weet werkt het al in Scandinavië, België en Canada. In Frankrijk is de burgerraad mislukt omdat de uitvoerende macht de uitkomst aannam als een ‘weetje’ en er verder niks mee deed.
Ja, dan moer zoiets mislukken, natuurlijk.